De top 15 industriële erfgoedsites langs EuroVelo 15 – Rijnfietsroute

Zwitserland

Het eerste stuk van EuroVelo 15 neemt je mee door Zwitserland van het Tomameer naar het Bodenmeer, langs de 1.830 meter hoge berg Gonzen in het kanton St. Gallen. Deze berg herbergt een verlaten ijzerertsmijn, de Bergwerk Gonzen, waar je kunt bijtanken in het restaurant ter plaatse na je bezoek aan het museum. Op vaste data, die je op hun website kunt vinden, worden er ook rondleidingen aangeboden voor zowel individuen als groepen.

Na verder gefietst te zijn naar de stad Basel, heb je twee keuzes om je industriële reis voort te zetten: de eerste optie is de Basler Papiermühle, die door Tripadvisor als eerste van de 147 activiteiten in Basel is gerangschikt. Deze papierfabriek, die nu een museum is, wordt beschouwd als een erfgoedlocatie van nationaal belang en de tentoonstelling is voornamelijk gewijd aan de geschiedenis en technieken van papiermaken, evenals de kunst van boekdruk en schrijven in het algemeen.

Je tweede optie is het havenmuseum van Basel, dat een breed scala aan evenementen en rondleidingen biedt die inzicht geven in de geschiedenis en het belang van de haven van Basel en de scheepvaart op de Rijn. Hier kun je modelschepen, films en interactieve installaties bewonderen, evenals een historisch model van de haven van Basel.

Frankrijk

Na het verlaten van Zwitserland heb je de keuze om verder te fietsen langs de westelijke oever van de Rijn in Frankrijk, of de oostelijke oever in Duitsland (je kunt natuurlijk ook van kant wisselen bij elke brug). Trein- en mijnbouwliefhebbers worden aangemoedigd om aan de Franse kant te blijven en zelfs een klein stukje verder de Elzas in te gaan.

Cité du Train is het grootste spoorwegmuseum op ons continent en bewaart een van de belangrijkste spoorweg-erfgoederen in Europa. Drie tentoonstellings- en activiteitengebieden volgen de geschiedenis van het railvervoer van de 19e eeuw tot het heden, van de eerste stoomlocomotieven tot de TGV. De collectie van het museum omvat niet alleen een indrukwekkende hoeveelheid oude locomotieven en motoren, maar belicht ook gebieden zoals wetenschap en technologie, sociale geschiedenis en zelfs kunst.

De late jaren 1940 worden soms aangeduid als de gouden eeuw van de kalimijnen in de Elzas. Kalium werd in de regio geoogst van het begin van de 20e eeuw tot het begin van de 21e eeuw en voornamelijk gebruikt voor het maken van kunstmest. Bij Carreau Rodolphe in Pulversheim, een van de zeldzame mijncomplexen die zijn behouden, heb je de kans om de oudste extractiemachine te zien die nog in werking is. Deze historisch relevante locatie, die vandaag de dag een Eco-museum herbergt, is ook de plek waar de verwoestende ramp in de geschiedenis van de kalimijnen in de Elzas plaatsvond, waarbij op 23 juli 1940 25 levens verloren gingen.

Beide bestemmingen liggen ongeveer 25 kilometer ten westen van het EuroVelo 15-pad, maar Carreau Rodolphe ligt slechts ongeveer een uur fietsen ten noorden van Cité du Train, wat betekent dat je beide locaties gemakkelijk met een enkele omweg kunt bezoeken. Een bijkomend voordeel: de Cité du Train bevindt zich in Mulhouse, een oude industriële stad met een rijke geschiedenis, dus je kunt daar een nacht doorbrengen en het verder verkennen.

Duitsland

Wanneer je weer Duitsland binnenkomt in de zuidwestelijke deelstaat Baden-Württemberg, na het verlaten van het pittoreske Elzas, kun je meteen aan de Rijn in Mannheim stoppen om het zogenaamde Technoseum te bezoeken, dat de geschiedenis van de industrialisatie in de regio van de 18e eeuw tot heden tentoonstelt. Baden-Württemberg staat bekend om zijn vele uitvinders en uitvindingen, dus je zult ongetwijfeld interessante ontdekkingen doen in het Technoseum. De staat is zelfs de geboorteplaats van Carl Drais, de uitvinder van het dandy paard en vaak aangeduid als de "vader van de fiets". Voor geïnteresseerden is er de mogelijkheid om een pitstop te maken zo'n 60 kilometer ten zuiden van Mannheim in Karlsruhe, de geboorteplaats van Carl Drais. In het vervoermuseum van de stad heb je de kans om een origineel dandy paard van dichtbij te bekijken, wat je waarschijnlijk een nieuwe waardering zal geven voor de moderne fiets die je gebruikt om EuroVelo 15 te fietsen. Belangrijke opmerking: het museum is alleen op zondagen open van 10:00 tot 13:00.

De volgende industriële erfgoedsite op je agenda kan de historische Rijnschepenmolen in Ginsheim zijn, in de deelstaat Hessen. Schepenmolens hebben eeuwenlang aan deze kant van de Rijn gefunctioneerd voordat ze moesten plaatsmaken voor toenemende scheepvaart. Het museum is een authentieke reconstructie van de laatste productieve Rijnschepenmolen, die helaas tijdens de Tweede Wereldoorlog werd vernietigd, en biedt intrigerende inzichten in de technologie en de werkomstandigheden van vroeger.

De stad Koblenz in Rijnland-Palts biedt je opnieuw twee even interessante musea.

Voor treinliefhebbers is er het Deutsche Bahn (DB) museum, geopend op zaterdagen van 10:00 tot 16:00. Hier kun je "de hele wereld van spoorwegen ontdekken", zoals het museum zichzelf adverteert. Ze tonen een historische voertuigencollectie van ongeveer 50 locomotieven en 50 passagiers- en goederenwagons. De speciale attractie: vier salonwagens uit de hedendaagse geschiedenis. Deze werden tot in de jaren '90 door de Duitse regering gebruikt om prominente personen te vervoeren. Je kunt jezelf onderdompelen in de wereld van Helmut Schmidt, op tournee gaan met de Beatles of je voelen als koningin Elisabeth II tijdens een staatsbezoek aan Duitsland.

Je tweede optie is het Rijnmuseum Koblenz. Hier kun je alles leren wat je hart begeert over navigatie en waterwegtechnologie. Ze hebben modellen van alle Rijnschepen, een stoommachine van 30 ton en hydrologische tentoonstellingen, waaronder talrijke historische meetinstrumenten voor het meten van stromingen en het bepalen van de waterkwaliteit. Zelfs mensen die niet veel om industrieel erfgoed geven, zullen het hun geld waard vinden: het Rijnmuseum Koblenz biedt ook tentoonstellingen over vroege beschavingen langs de Rijn, visserij, kastelen en vele andere onderwerpen.

Welke optie je ook kiest – voor degenen die geen tijd hebben om beide te doen – is Koblenz, met zijn unieke ligging bij de kruising van de rivieren Rijn en Moezel, de moeite waard voor een pauze van het fietsen.

Noordrijn-Westfalen is de volgende deelstaat langs EuroVelo 15 en hun industriële geschiedenis overstijgt die van elke andere deelstaat in Duitsland, dus fans van industriële erfgoedsites, let op!

Een van de absolute hoogtepunten, de UNESCO-werelderfgoedlocatie Zollverein in Essen, vereist dat je ongeveer 25 extra kilometers van EuroVelo 15 fietst – maar het is het absoluut waard! Eenmaal de grootste kolenmijn ter wereld, is Zollverein getransformeerd tot een vooraanstaande bestemming voor kunst, cultuur en creativiteit, en trekt jaarlijks meer dan twee miljoen bezoekers. Er is ook een Erfgoedpad dat je terugvoert naar de tijd toen de Zollverein-fabrieken nog actief waren, en twee musea ter plaatse waar je meer kunt leren over de geschiedenis van de regio en de huidige situatie (Ruhr Museum) of genieten van de grootste tentoonstelling van hedendaags ontwerp ter wereld (Red Dot Design Museum).

Als je EuroVelo 15 liever niet verlaat voor een excursie, maak je dan geen zorgen, er is nog genoeg industrieel erfgoed voor je om te ontdekken in "NRW". Het pad leidt je langs de haven van Duisburg, de grootste binnenhaven ter wereld, wat op zich al een unieke ervaring is. Na te hebben genoten van een havenrondvaart per boot en de vele culinaire opties rond de haven, kun je dieper duiken in de geschiedenis van de binnenvaart door het nabijgelegen Duitse Binnenvaartmuseum te bezoeken. Het museum is geopend van dinsdag tot en met zondag van 10:00 tot 17:00 – en op donderdagen is het "betaal wat je wilt".

Nederland

Na het indrukwekkende industriële erfgoed van Noordrijn-Westfalen, denk je misschien dat Nederland niet kan concurreren – maar dat zou je mis hebben.

Je kunt de eerste Nederlandse industriële erfgoedlocatie op onze lijst al vinden, ongeveer 25 kilometer na het oversteken van de grens, met een kleine omweg van de fietroute. Om eerlijk te zijn, is Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem niet alleen een industriële erfgoedlocatie – dat maakt het juist nog aantrekkelijker voor een breder publiek. Het museum, dat in 2005 de European Museum of the Year Award heeft gewonnen, bestaat uit een unieke verzameling historische gebouwen uit heel Nederland. Al deze huizen hebben verschillende functies, waarbij veel van hen oude boerderijen en fabrieken vertegenwoordigen, wat je de kans biedt om een bijna levensechte weergave van de Nederlandse industriële geschiedenis te ervaren.

Zodra je verder het Nederland in fietst en nog steeds EuroVelo 15 volgt, kom je uiteindelijk langs de Haven van Rotterdam, het industriële hart van het land. De haven van Rotterdam is niet alleen de grootste van Europa, maar ook de grootste ter wereld buiten Azië. Aangezien de haven direct langs het EuroVelo 15-pad ligt, vereist een bezoek geen omweg – maar als je nog meer wilt fietsen, kun je deze website bezoeken voor meer informatie over routes langs alle beroemde en minder bekende hoogtepunten van de haven, speciaal voor fietsers (en voetgangers).

Of je nu van plan bent om het hele EuroVelo 15 – Rijnfietsroute van Zwitserland naar Nederland te fietsen of van Nederland naar Zwitserland, of slechts delen van het pad – je bent nu klaar om je reis te plannen, zodat je al je nieuwe favoriete industriële erfgoedlocaties kunt opnemen. Veel plezier met het verkennen ervan!

Geschreven door Jana Koch

Omslagafbeelding: Museum der Deutschen Binnenschifffahrt © Johannes Höhn, Tourismus NRW e.V.**